-
1 бирелеш
сущ.пода́ча, преподнесе́ние; изображе́ниематериалның бирелеше — преподнесе́ние материа́ла
вакыйгаларның бирелеше — пода́ча (изложе́ние) собы́тий
образларның бирелеше — изображе́ние о́бразов
-
2 законлы
1. прил.1) зако́нный, согла́сный с зако́ном (документ, наследник, престол и т. п.)2) зако́нный, пра́вильный, справедли́выйзаконлы таләп — зако́нное тре́бование
3) зако́нный, официа́льный (брак, муж и т. п.)4) закономе́рный; см. тж. закончалыклы2. нареч.вакыйгаларның законлы үсеше — закономе́рное разви́тие собы́тий
1) зако́нно, согла́сно с зако́ном (оформлять документ или билет на выезд и т. п.)2) зако́нно, пра́вильно, справедли́во (гордиться, требовать, критиковать и т. п.)3) зако́нно, официа́льно (оформиться, жениться, развестись и т. п.)•- законлы дип тану
- законлы дип итеп табу
- законлы дип итеп тану
- законлы дип табылган
- законлы рәвештә -
3 калып
сущ.1) коло́дка ( для обуви)итек калыбы — сапо́жная коло́дка
калыпка тарту — натя́гивать на коло́дку
2) фо́рма, болва́нка ( для изготовления шляп)3) спец. фо́рма, изло́жница, коки́ль, опо́ка ( в разных производствах)кирпеч калыбы — фо́рма для кирпиче́й
эретелгән металлны калыпка салу — залива́ть распла́вленный мета́лл в изло́жницы
4) лит. фо́рмавакыйгаларны әдәби калыпка сала алу сәләте — спосо́бность к изложе́нию собы́тий в литерату́рной фо́рме
5) перен. образе́ц, штамп, трафаре́т, шабло́н, станда́ртмәкаләләр барсы да бер калыпта язылган — все статьи́ напи́саны по одному́ шта́мпу (образцу́, шабло́ну)
••калыпта сугылу (калыпта булу) — быть похо́жим
(бер) калыпка (бер калыптан) сугу — поста́вить на одну́ до́ску; стричь под одну́ гребёнку
- калыпка салыну(бер) калыптан чыккан — одного́ по́ля я́года
-
4 оештырылыш
сущ.; редкоорганиза́ция, построе́ниеәсәрдә вакыйгаларның оештырылышы — построе́ние собы́тий в произведе́нии
-
5 раслык
сущ.пра́вильность, ве́рность, и́стинность, достове́рность; пра́вда, и́стинаәйткән сүзенең раслыгын күрсәтү өчен — что́бы доказа́ть пра́вильность свои́х слов
фактларның раслыгы — достове́рность фа́ктов
хикәядәге вакыйгаларның раслыгына ышану — ве́рить в и́стинность собы́тий расска́за
-
6 тарихкача
прил.(тарихка́ча эшләнгән, йөз биргән, пәйдә булган) происше́дший, происходя́щий до исто́рии, доистори́ческийтарихка́ча булган конкрет вакыйгаларны беркем дә белми — никто́ не зна́ет конкре́тных собы́тий, происше́дших до ( фиксированной) исто́рии
-
7 үзәк
1. сущ.1) в разн. знач. центрәйләнә үзәге — центр кру́га
әйләнү үзәге — физ. центр враще́ния
космик тикшеренүләр үзәге — центр косми́ческих иссле́дований
сәүдә үзәге — торго́вый центр
өлкә үзәге — областно́й центр
үзәктән килгән комиссия — коми́ссия из це́нтра
сулыш алу үзәге — дыха́тельный центр
2) центр, ядро́ (земного шара, растительной и живой клетки)3) прям.; перен. сердцеви́на, сте́рженьагач кәүсәсенең үзәге — сте́ржень (сердцеви́на) ствола́ де́рева
алма үзәге — серцеви́на я́блока
вакыйгаларның үзәге — сердцеви́на собы́тий
4) перен. центр, средото́чие, фо́кустеатр игътибар үзәгендә түгел — теа́тр не в фо́кусе внима́ния
5) перен. душа́, се́рдцеүзәк өзелә — се́рдце разрыва́ется
2. прил.үзеңнеке үзәктә, кешенеке кештәктә — (погов.) своя́ руба́шка бли́же к те́лу (букв. своё в сердце, чужо́е под мы́шкой)
1) центра́льныйүзәк аллея — центра́льная алле́я
үзәк телеграф — центра́льный телегра́ф
2) перен. центра́льный, гла́вный, основно́й, стержнево́йүзәк рольләр — гла́вные ро́ли
үзәк мәсьәләләр — центра́льные (основны́е) вопро́сы
үзәк проблема — стержнева́я пробле́ма
үзәк вакыйгалар — центра́льные собы́тия
3) сердцеви́нный, стержнево́й, основно́йкарлыган куагының үзәк тамыры — стержнево́й (основно́й) ко́рень куста́ сморо́дины
агачтагы үзәк чәчелмәсе — сердцеви́нный луч де́рева
•- үзәк нурлар
- үзәк һөҗүмче
- үзәккә җыю
- үзәккә омтылучы
- үзәктән куу көче••үзәк өзелү — убива́ться (о ком, чём-л.) страда́ть
үзәккә үтәрлек — пронзи́тельный, прони́зывающий ( о ветре)
- үзәккә үтүүзәкне өзү — си́льно де́йствовать; раздира́ть ду́шу
-
8 хакыйкыйлык
сущ.; книжн.действи́тельность, по́длинность, реа́льностьвакыйгаларның хакыйкыйлыгы — по́длинность собы́тий
-
9 яктыртылыш
сущ.1) освеще́ние, сте́пень освеще́ния2) перен. объясне́ние, освеще́ние, толкова́ние (чего-л.)романда вакыйгаларны тарихи яктыртылышта сурәтләү — в рома́не опи́сывать собы́тия в истори́ческом освеще́нии
См. также в других словарях:
хроника — 1. тар. Вакыйгалар хронологик тәртиптә теркәлгән язма; Елъязма 2. Иҗтимагый, политик, гаилә тормышына бәйле һ. б. ш. вакыйгаларны хронологик тәртиптә язып барган әдәби әсәр. Гомумән төрле хәлләр, агымдагы вакыйгалар тур. хикәя, тарихи белешмә 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
автор — Нин. б. әдәби әсәр, фәнни хезмәт, проект һ. б. ш. иҗат итүче яки берәр нәрсә уйлап чыгаручы, уйлап табучы. АВТОР СӨЙЛӘМЕ – әд. Әсәрдәге геройларга автор тарафыннан бирелгән характеристика, шулай ук авторның вакыйгаларны, күренешләрне, пейзажны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
актару — 1. Бергә торган әйберләрнең астын өскә китереп бутау 2. Әйберләр арасыннан нәр. б. эзләү. Нәр. б. эзләп, әйберләрнең астын өскә китерү 3. Казып, сөреп бозу (җир, юл тур.) 4. Нәр. б. тузгыту тузан а. 5. Нәр. б. эзләп җирне казу тур. алтын а. 6.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
беренче — 1. Тәртип саны: бер. рәв. Барысынан да алдарак, башта 2. Санап үтелгәннән соң башкалардан алда аталаган кешене, әйберне һ. б. ш. күрсәтү өчен кулланыла 3. Башлангыч, башлангыч чордагы. Берәрсенең нин. б. башлангыч эше, тәҗрибәсе, уңышы турында.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
газет — сөйл. Җәмгыять тормышындагы яңалыкларны, агымдагы вакыйгаларны яктыртып бару максаты белән системалы рәвештә зур табаклы кәгазьдә чыгарыла торган вакытлы матбугат басмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
газета — сөйл. Җәмгыять тормышындагы яңалыкларны, агымдагы вакыйгаларны яктыртып бару максаты белән системалы рәвештә зур табаклы кәгазьдә чыгарыла торган вакытлы матбугат басмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гәҗит — сөйл. Җәмгыять тормышындагы яңалыкларны, агымдагы вакыйгаларны яктыртып бару максаты белән системалы рәвештә зур табаклы кәгазьдә чыгарыла торган вакытлы матбугат басмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гәзит — сөйл. Җәмгыять тормышындагы яңалыкларны, агымдагы вакыйгаларны яктыртып бару максаты белән системалы рәвештә зур табаклы кәгазьдә чыгарыла торган вакытлы матбугат басмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гротеск — Әдәбиятта һәм сәнгатьтә вакыйгаларны артык күпертүгә һәм көтелмәгән кискен каршылыкларга корылган алым. Шуны кулланган әсә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
деизм — Алла дөньяны яраткан, ләкин аның үсешенә һәм вакыйгаларның закончалыклы барышына катнашмый дип раслаучы дини философик тәгълимәт (Яңарыш чорында таралган булган) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
елъязма — 1. Илдә, аерым урыннарда булган тарихи вакыйгаларны үзе күргән кеше язып барган еллык язма; шулардан торган китап 2. Нин. б. вакыйгалар, нәр. б. тарихы тур. еллар тәртибе белән даими алып барылган язма 3. Илдә басылып чыккан яңа китаплар тур.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
